Pokarmowe preferencje ludzi zmieniały się w drodze ewolucji. Sposób żywienia, jak i pożądalność niektórych smaków uzależniona była od trybu życia oraz miejsca zamieszkania. Okazuje się jednak, że niektóre reakcje na bodziec smakowy mogą mieć charakter wrodzony. Oznacza to, że jesteśmy zdeterminowani do pewnych reakcji. I tak, w odpowiedzi na smak słodki pojawia się przyjemność.
Wyniki badania noworodków przeprowadzonego przez J. Steinera ukazują reakcje na dwa rodzaje smaku – smak słodki i gorzki. W odpowiedzi na bodziec gorzki pojawiał na twarzy grymas niechęci. Natomiast w przypadku smaku słodkiego noworodki reagowały zadowoloną, łagodną mimiką.
Co ciekawe, doświadczenie zostało przeprowadzone dwie godziny po narodzinach, przed podaniem mleka matki. Upodobanie do smaku słodkiego ma biologiczne podstawy, a jej celowość wyjaśnia się tym, że węglowodany są podstawowym źródłem energii dla człowieka.
Działanie słodkiego smaku ma różnoraki charakter. Cukry, czyli nośniki słodkiego smaku usprawniają pracę mózgu, nerwów oraz mięśni. Spalanie węglowodanów powoduje wytwarzanie ciepła, a tym samym wpływa na utrzymanie optymalnej temperatury ciała. Oprócz tego, węglowodany złożone pochodzące z nierafinowanych źródeł tworzą powłokę na błonach śluzowych, co korzystnie wpływa na ich funkcjonowanie. Niestety nadmiary mogą być tak samo niebezpieczne jak niedobory. Nadmiar cukru we krwi wiąże się z poczuciem dezorientacji, roztargnienia oraz oczywiście nadmiernego pobudzenia, po którym następuje ospałość i brak chęci do działania. Dodatkowo, zbyt duża ilość węglowodanów w diecie przyczynia się do tworzenia w organizmie środowiska sprzyjającego powstawaniu drożdżaków. Wpływa również na zatrzymywanie wody w organizmie, a tym samym przyczynia się do powstawania obrzęków. Pokarmy bogate w cukry, zwłaszcza proste, szybko podnoszą poziom cukru we krwi, w konsekwencji upośledzają wrażliwość komórek na działanie hormonu, jakim jest insulina, upośledzają metabolizm wapnia, a także pozbawiają organizm składników mineralnych.
Jak zaspokoić apetyt na „słodkie”?
Kluczem do sukcesu może okazać się stopniowe ograniczanie spożywanego cukru. Przyzwyczajanie organizmu do innego – mniej obfitującego w cukry pożywienia powinno stanowić łagodny proces, dlatego że nagła rezygnacja wiązać się może z niezbyt przyjemnymi objawami odstawienia, tj. zmęczenie, stany niepokoju, a tym samym po jakimś czasie niewykluczone, że pojawi się wzmożona ochota na coś słodkiego.
W kwestii ograniczania cukrów istotne jest czytanie etykiet spożywanych produktów. Staraj się całkowicie wykluczyć produkty, które w swoim składzie w pierwszych pozycjach mają cukier lub syrop glukozowo-fruktozowy.
Dobrym zamiennikiem słodkich przekąsek są oczywiście owoce. Jednak i z tymi nie należy przesadzać, dlatego że zawierają dużo cukrów prostych m.in. fruktozy, które działają tak samo jak cukry zawarte w batoniku w polewie karmelowej. Dlatego też niech owoc będzie jedynie Twoją przekąską, spożywaną w pierwszej połowie dnia. Chęć na słodki smak może być konsekwencją zakwaszenia organizmu. W takim przypadku należy zwiększyć aktywność fizyczną, a także spożycie produktów odkwaszających, na przykład zielonych warzyw. Zbyt wysokie spożycie cukru sieje spustoszenie w organizmie człowieka, stąd też warto zastanowić się nad zmianą swoich nawyków żywieniowych.
Co jest Twoim potencjalnym wrogiem?
Powszechnie stosowany w przemyśle spożywczym syrop skrobiowy z udziałem fruktozy (syrop fruktozowo-glukozowy lub glukozowo-fruktozowy). Otrzymywany ze skrobi kukurydzianej zawiera ponad 40% fruktozy oraz około 55% glukozy. Syrop skrobiowy znajduje zastosowanie przy produkcji wielu produktów spożywczych, począwszy od słodkich napojów, przez słodycze, aż po dżemy czy galaretki. Niestety jego nadmierne spożycie niesie ze sobą konsekwencje. Przede wszystkim syrop kukurydziany obniża wrażliwość organizmu na leptynę, czyli hormon sytości. Ma istotny wpływ na zwiększanie masy ciała, a tym samym może być jednym z czynników rozwoju otyłości i cukrzycy typu II. Oddziaływanie syropu z dużym udziałem fruktozy wpływa również na metabolizm miedzi, upośledzając go. Podobnie wpływa na układ immunologiczny – zmniejsza działanie białych krwinek, a tym samym zwiększa podatność na infekcje.
1. Gawęcki J., Galiński G., Sensoryczne mechanizmy regulacji apetytu,http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2010/281.pdf, dostęp: 28.10.2016
2. Pitchford P. ,Odżywianie dla zdrowia, Łódź 2010, str. 229-239
3. Sadowska J., Rygielska M., Technologiczne i zdrowotne aspekty stosowania syropu wysokofruktozowego do produkcji żywności