Rola psychologa w terapii otyłości

Rola psychologa w terapii otyłości

Otyłość to choroba przewlekła, postępująca, determinowana wieloma czynnikami, mogąca prowadzić do niepełnosprawności w zakresie funkcjonowania fizycznego, psychicznego i społecznego. Mimo coraz łatwiejszego dostępu do zdrowej żywności czy różnego rodzaju diet, a przede wszystkim zwiększającej się świadomości zdrowotnej – liczba osób otyłych nie zmniejsza się. Leczenie otyłości obejmuje wiele działań, do których należy przede wszystkim wprowadzanie odpowiedniej diety i zwiększenie aktywności fizycznej oraz dodatkowo stosowanie środków farmakologicznych. Obecnie w terapii otyłości kładzie się nacisk również na wsparcie psychologiczne.

Początkiem każdej pracy terapeutycznej z pacjentami otyłymi jest akceptacja swojego aktualnego stanu. Akceptacja, przyjęcie, uwaga skierowana całkowicie ku pacjentowi jako osobie, a nie tylko problemowi. Jest to niezwykle ważne w sytuacji przeżywania utraty kontroli nad ciałem i jego podstawowymi funkcjami. Akceptacja jest także niezbędna do prawdziwej konfrontacji z faktycznym stanem w jakim znajduje się pacjent.

Rolą psychologa w terapii otyłości jest:

  • zwiększenie samoświadomości pacjenta,
  • stymulowanie pozytywnych zmian w stylu życia,
  • motywowanie do podjęcia leczenia i do utrzymania osiągniętych rezultatów,
  • kształtowanie nowych umiejętności (np. asertywności, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów)
  • diagnoza i leczenie psychospołecznych przyczyn otyłości,
  • diagnoza i leczenie schorzeń towarzyszących otyłości.

Psycholog pomaga odkryć te aspekty, które doprowadziły do powstania otyłości, kontroluje także, czy cele, jakie klient sobie wyznacza, są realne i możliwe do osiągnięcia.

Praca z psychologiem umożliwia więc: tworzenie przekonań ułatwiających zmianę nawyków żywieniowych, wytworzenie odpowiedniej motywacji do zmian, racjonalne wyznaczenie celów i opracowanie indywidualnych planów działania.

Do najczęściej stosowanych terapii psychologicznych w pracy nad redukcją masy ciała zalicza się terapię poznawczo-behawioralną. Główne założenie teorii poznawczo-behawioralnej zakłada, że dzięki zmianie sposobu myślenia osoba może zmienić swój system wartości, a to z kolei powoduje zmianę jej zachowania.

Drugim rodzajem terapii jest terapia psychodynamiczna, w której ważne jest nawiązanie relacji z terapeutą. Dużą uwagę poświęca się tutaj uświadomieniu uczuć, analizie przeszłych doświadczeń i relacji z ważnymi osobami. Bada się też wewnętrzne konflikty.

Terapeuta systemowy natomiast traktuje pacjenta jako członka konstelacji rodzinnej, a objaw jako wyraz trudności we wzajemnych relacjach. Na pewnym etapie zparasza do współpracy całą rodzinę i do niej kieruje określone interwencje.

Terapie krótkoterminowe (np. ericksonowska, gestalt, BSFT [Brief Solution Focussed Therapy]) poszukują efektywnych rozwiązań poprzez m. in. aktywną współpracę z pacjentem, koncentrację na pożądanej zmianie, wykorzystanie wewnętrznych zasobów pacjenta, wzmacnianie pozytywnych zachowań.

W procesie odchudzania warto stosować ćwiczenia psychologiczne w tym:

  • wizualizację – to rodzaj autosugestii polegającej na wyobrażaniu sobie sytuacji w taki sposób jakby już miały miejsce (wizualizujemy swój obraz po schudnięciu)
  • obserwowanie siebie w momencie kiedy jesteśmy narażeni na pokusę podjadania. Najpierw odtwarzamy w wyobraźni realną sytuację: otwieram lodówkę, przeglądam jej zawartość, sięgam po coś. Następnie zmieniamy scenariusz wydarzeń: odchodzę od lodówki, nie wyjmując z niej niczego; zamiast jeść, wykonuję jakąś inną czynność.

            W odróżnieniu od psychoterapii, wsparcie psychologiczne przydaje się prawie każdemu w czasie pracy nad zmianą nawyków, w tym związanych z jedzeniem.

Psychoterapia potrzebna jest jedynie, gdy otyłość jest efektem zaburzeń w przeżywaniu, a te z kolei konsekwencją szczególnych cech osobowości. Poza spotkaniami indywidualnymi można wybrać opcję pracy w grupie. Celem grupy wsparcia psychologicznego jest między innymi informowanie, co i jak warto robić, jak sobie radzić z trudnościami, jak rozpoznawać objawy zagrażające procesowi odchudzania. Taka grupa pomaga mobilizować własne siły, odnajdować motywację do dalszej pracy, ułatwia życzliwe spojrzenie na samego siebie. Pomaga zachować dobrą jakość życia.

Celem psychologicznego leczenia otyłości jest również wzmocnienie poczucia własnej wartości, zwiększenie odporności na stres i radzenie sobie z negatywnymi emocjami.

Jeżeli zrozumiemy mechanizmy, które odpowiadają za nadmierne jedzenie, nieprawidłowe zachowania żywieniowe łatwiej będzie nam zmienić nawyki, przyjąć nowy styl życia i trwale schudnąć. Zmiana podejścia do jedzenia i sposobu jedzenia, wprowadzenie zdrowych mechanizmów do całego swojego życia (wzmacnianie poczucia własnej wartości, radzenie sobie ze stresem) mogą pomóc w trwałym pozbyciu się kilogramów.

1. Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 4, 297–303 Miejsce psychologa w leczeniu otyłości Monika Bąk-Sosnowska

2. Merk. Lek., 2008, XXIV, 143, 472 Psychologiczne aspekty nadwagi, otyłości i odchudzania się EWELINA PIETRZYKOWSKA, BOGNA WIERUSZ-WYSOCKA

3. AMERICAN JOURNAL OF PSYCHOTHERAPY, Psychotherapy-Lite: Obesity and the Role of the Mental Health Practitioner SYLVIA R. KARASU

Dzień dobry, chętnie odpowiemy na Twoje pytanie, zachęcamy do kontaktu