Podejrzewasz, że Twoje dziecko cierpi na zaburzenia odżywiania i zastanawiasz się, jak skutecznie mu pomóc? Zapraszamy do przeczytania poniższego artykułu.
Do najczęściej występujących zaburzeń odżywiania zalicza się anoreksję (anorexia nervosa, jadłowstręt psychiczny) i bulimię (bulimia nervosa, żarłoczność psychiczna). Poza tym diagnozowane są inne postacie opisane w klasyfikacji ICD-10 m.in.: psychiczny atypowy, atypowa żarłoczność psychiczna, przejadanie się lub wymioty związane z innymi czynnikami psychologicznymi oraz inne, nieokreślone zaburzenia odżywiania się.
Kiedy zacząć działać? Jakie objawy u dziecka mogą być niepokojące?
- spadek masy ciała lub brak jej przyrostu w okresie wzrostu (w przypadku anoreksji – wskaźnik o 15% poniżej oczekiwanej normy dla wieku i wzrostu – lub też wskaźnik masy ciała (BMI) jest równy lub spada poniżej 17,5),
- ograniczanie jedzenia, unikanie wspólnego spożywania posiłków,
- krytyczne wyrażanie się na temat swojego ciała, zaburzenia jego wizerunku,
- lęk przed przytyciem,
- zauważalna silna koncentracja na zdrowym odżywianiu, odchudzaniu, redukcja czasu poświęcanego na inne zainteresowania, spotkania ze znajomymi, pasje,
- stopniowa eliminacja różnych grup produktów,
- stosowania intensywnych ćwiczeń fizycznych,
- zaburzenia hormonalne – brak cyklów u osoby po pierwszej miesiączce lub niewystąpienie jej i zatrzymanie rozwoju płciowego,
- spożywanie znaczących ilości pokarmu w jednym czasie, gromadzenie zapasów, ukrywanie jedzenia,
- osłabienie, łamliwość włosów, bladość skóry, bóle,
- zaburzenia nastroju, myśli samobójcze, napięcie, lęk, drażliwość.
Niepokojące może okazać się częste przyrządzanie potraw dla rodziny (szczególnie dietetycznych) bez próbowania ich przez osobę chorą. Dzięki temu ma ona kontrolę nad wartością energetyczną i składem posiłków.
W ostatnim czasie na blogu pojawił się artykuł o granicach pomiędzy normą, a zaburzeniem w zakresie zachowań związanych z odżywianiem – warto przeczytać -> KLIK
Gdzie się zwrócić? Jak diagnozować?
– Przede wszystkim wizyta u lekarza pierwszego kontaktu w celu oceny ogólnego stanu zdrowia, uzyskania wstępnej diagnozy, skierowań na szczegółowe badania oraz do specjalistów. Lekarz pediatra może również wystawić skierowanie do szpitala, jeśli uzna, że sytuacja tego wymaga,
– Wykonanie niezbędnych, zleconych badań oraz postępowanie zgodnie z zaleceniami lekarza,
– Rozważenie konsultacji psychologicznej dla chorego i rodziny,
– Rozważenie konsultacji dietetycznej w celu ustalenia planu żywieniowego,
– Diagnostyka różnicowa chorób somatycznych między innymi: nadczynności/ niedoczynności tarczycy, choroby Addisona, innych chorób przewlekłych (np. Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelit, reumatoidalnego zapalenia stawów) czy nowotworów jak również zaburzeń psychicznych (np. depresji, bulimii, ARFID i innych).
– Kontrola postępów, stałe wspieranie dziecka w realizacji zaleceń.
Leczenie zaburzeń odżywiania powinno stanowić działanie kompleksowe i długoterminowe, obejmując aspekty psychologiczne, psychiatryczne i somatyczne.
Alarmujące wyniki badań
- zbyt niska masa ciała i BMI,
- zaburzenia elektrolitowe (niedobór magnezu, potasu, fosforu, wapnia),
- odwodnienie,
- zaburzenia czynności nerek lub gospodarki węglowodanowej,
- zbyt niska całkowita ilość limfocytów, albumin, transferryny, prealbumin,
- arytmia, zaburzenia rytmu serca,
- zasadowica metaboliczna,
- osteopenia,
- anemia,
- próchnica zębów, ubytek szkliwa, nawracająca zgaga.
Czego nie robić?
- zmuszać do terapii pod presją, bez rozmowy, wyrażenia zrozumienia – dziecko w tej sytuacji nie uczestniczy w spotkaniach dla siebie, nie ma motywacji do zmian.
- nadmiernie i stale kontrolować,
- samemu diagnozować i osądzać – tym powinien zająć się specjalista,
- oskarżać, wywoływać poczucie winy,
- zmuszać do jedzenia, zakupów, zapraszać stale do stołu,
- często mówić o jedzeniu, komentować wygląd,
- naruszać prywatność,
- reagować agresywnie, oczekiwać obietnic, stosować groźby,
- bagatelizować sytuację, udawać, że nic się nie dzieje.
Jak wspierać?
- uważnie obserwować dziecko, jego otoczenie, a także siebie i swoje reakcje,
- pomimo trudności okazać zrozumienie, wsparcie, akceptację i chęć pomocy, być empatycznym, otwartym, słuchać dziecka, rozmawiać z nim, zrozumieć jego emocje, być blisko,
- wspólnie z nim podjąć decyzję o udaniu się do specjalisty lub terapeuty, sugerując, że skoro pojawiają się obserwacje u bliskich, warto, aby w tym zakresie wypowiedział się specjalista.
- rozmawiać w sytuacji komfortowej, w poczuciu bezpieczeństwa – nie w trakcie posiłków, mówić o swoich odczuciach i obawach w sposób bezpośredni, bez obwiniania. Warto podzielić się z nią swoimi obserwacjami w zakresie stanu jego zdrowia, zachowań.
- pogłębiać wiedzę o specyfice zaburzeń odżywiania, w razie potrzeby skorzystać ze wsparcie psychologicznego lub wspólnych konsultacji dietetycznych,
- stosować zalecenia lekarza, dietetyka, psychologa, wspierać dziecko w ich realizacji,
Postępowanie zawsze zależne od stanu fizycznego dziecka – jeśli wymaga terapii i natychmiastowego leczenia należy rozważyć leczenie wbrew woli dziecka na oddziale zdrowia psychicznego lub zaburzeń odżywiania. Jeśli stan stabilny, jego BMI nie spadło poniżej 15, masa ciała utrzymuje się przynajmniej na stałym poziomie oraz nie wykazuje zachowań mogących zagrażać życiu jego lub innym osobom – wówczas właściwe będzie leczenie ambulatoryjne.
Bibliografia:
Bień Agnieszka, Pieczykolan Agnieszka. Eating disorders among women of childbearing age. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(3):381-391. eISSN 2391-8306.
Leslie A. Sim, PhD, Donald E. McAlpine, MD i in., Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń odżywiania się w podstawowej opiece zdrowotnej, Mayo Clin Proc 2010;85(8):746-751
Jaworski M. , Klimkowska K. , Różańska K. Fabisiak A., Rehabilitacja żywieniowa w jadłowstręcie psychicznym: rola i zakres pracy dietetyka w zespole terapeutycznym, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2017, Tom 23, Nr 2, 122–128